ข้อควรรู้ก่อนใช้ ยาเหน็บริดสีดวง คือ? ช่วยอะไร? มีวิธีใช้อย่างไรให้ปลอดภัย
ยาเหน็บริดสีดวง เป็นยาที่มีคุณสมบัติช่วยรักษาที่ให้ผลรักษาเฉพาะที่ ซึ่งมีประสิทธิภาพในการรักษาริดสีดวงได้ดี แต่นอกจากจะให้ประสิทธิภาพในการรักษาที่ดีแล้ว ในผู้ที่ใช้ยาไม่ถูกต้องยาเหน็บก็อาจจะมีส่งผลข้างเคียงต่อร่างกายได้ และเพื่อให้ทุกท่านได้ใช้ยาเห็บได้อย่างถูกต้อง ในบทความนี้เราจะพามาทำความรู้จักว่ายาเหน็บคืออะไร? มีคุณสมบัติช่วยเรื่องอะไรบ้าง? และมีวิธีใช้อย่างไรให้ปลอดภัย
ยาเหน็บริดสีดวง คืออะไร?
ยาเหน็บริดสีดวง Hemorrhoidal Suppository หรือที่เรียกกันอีกอย่างชื่อหนึ่งว่ายาสอดริดสีดวงเป็นตัวยาที่มีไว้สำหรับการลักษาริดสีดวงแบบภายในและภายนอก มีลักษณะเป็นแท่งนิ่มผสมขึ้งรูปร่างคล้ายกระสวยโดยตัวยาจะช่วยรักษาอาการโรคริดสีดวงทวารที่เกิดจากการบวมจากเส้นเลือดดำตรงบริเวณด้านในและรอบปลายรูทวารหนัก ซึ่งยาเหน็บที่ได้รับความนิยมได้แก่ยี่ห้อ Doproct และ Proctosedyl เป็นต้น
หลักการทำงานและออกฤทธิ์ของยาเหน็บริดสีดวง?
ยาเหน็บริดสีดวงจะมีหลักการทำงานและออกฤทธิ์โดยตรง ตัวยาจะประกอบด้วยสารชื่อว่า Phenylephrine ซึ่งอยู่ในกลุ่มยาที่เรียกว่า Amine sympathomimetic ยาในกลุ่มนี้ออกฤทธิ์ลดอาการปวด บวมแดง ลดการอักเสบ อาการคันตรงบริเวณรูทวารหนัก และรักษาอาการถ่ายเป็นเลือด แต่ตัวยาชนิดนี้ไม่ควรใช้ติดต่อกันเกิน 3 สัปดาห์ เนื่องจากในตัวยามีส่วนผสมของสเตียรอยด์ ซึ่งอาจทำให้อาการของริดสีดวงทวารแย่ลงแบบเฉียบพลันได้
ยาเหน็บริดสีดวง ช่วยอะไรบ้าง?
- ช่วยบรรเทาอาการ แสบร้อน ปวดให้น้อยลงได้
- ช่วยลดอาการคันที่เกิดจากการติดเชื้อที่แผลริดสีดวงทวาร
- ช่วยทำให้หลอดเลือดในบริเวณนั้นหดตัวลง
- ช่วยลดอาการบวมและทำให้หัวริดสีดวงฝ่อตัวลง
- ช่วยป้องกันผิวหนังไม่ให้เกิดการบาดเจ็บมากเกินไป
ใครบ้างที่เหมาะที่จะใช้ยาเหน็บริดสีดวง?
การใช้ยาริดสีดวงสามารถใช้ได้กับทุกเพศทุกวันที่มีอาการของโรคริดสีดวง เช่น
- เหมาะกับผู้ที่มีเส้นเลือดดำตรงบริเวณรูทวารหนักที่มีขนาดใหญ่และโป่งพองจนสัมผัสได้
- เหมาะกับคนที่มีเลือดออกบริเวณทวารหนักหลังการขับถ่าย
- เหมาะกับคนที่เป็นริดสีดวงทั้งภายในและภายนอก
- เหมาะสำหรับคนที่มีการรับประทานยาริดสีดวงและอยากให้ได้ผลลัพธ์ที่รวดเร็วขึ้น
- เหมาะกับคนที่ไม่ต้องการรักษาริดสีดวงด้วยการผ่าตัด
- เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการปวดริดสีดวงไม่รุนแรง
ยาเหน็บริดสีดวง มีผลข้างเคียงอะไรบ้าง?
การใช้ยาเหน็บริดสีดวง ไม่ควรใช้ยาเป็นระยะเวลานานจนเกินไป เพราะอาจจะทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ เช่น ผิวแห้ง แดง รู้สึกคัน เจ็บ หรือแสบร้อนตรงรูทวาร มีเลือดหรือหนองไหลออกมา นอนไม่หลับ ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือเหงื่อออกมาก ซึ่งเป็นผลข้างเคียงปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน
แต่หากพบว่ามีผลข้างเคียงที่รุนแรงอาการรุนแรงดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที เช่นอ่อนเพลียมากผิดปกติ มีไข้, มีเลือดหรือหนองไหลออกมา หรือปะปนมากับอุจจาระ, มีปัญหาด้านการมองเห็น, ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน และหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
หลังการใช้ยาเหน็บมีเลือดออกผิดปกติหรือไม่
ในกรณีที่คนไข้ที่เป็นโรคริดสีดวง ไม่เคยมีอาการเลือดออกมาก่อน แต่หลังจากการเหน็บยาพบว่ามีเลือดออกถือเป็นอาการที่ผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์ หรือปรึกษากับเภสัชกรเพื่อให้ได้รับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
ยาเหน็บริดสีดวง ควรใช้ตอนไหน วันละกี่ครั้ง และใช้กี่วัน?
การใช้ยาเหน็บริดสีดวงควรใช้วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็นครั้งละ 1 แท่ง โดยเว้นระยะการใช้ยาห่างกันประมาณครั้งละ 6-12 ชั่วโมง แต่ถ้าหากอาการไม่รุนแรงสามารถใช้แค่วันละ 1 ครั้งก็เพียงพอ และไม่ควรใช้ต่อเนื่องเกิน 3 วัน เพราะตัวยามีส่วนผสมของสเตียรอยด์ซึ่งอาจส่งผลข้างเคียงได้ ทั้งนี้ก่อนการใช้ยาควรศึกษารายละเอียดให้เข้าใจ และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด
ใช้ยาเหน็บริดสีดวงแล้วกี่วันถึงจะหายดี?
ระยะเวลาการใช้ยาเหน็บริดสีดวงจะขึ้นอยู่กับอาการของแต่ละบุคคล (ซึ่งจะมีระดับความรุนแรงที่แตกต่างกัน) แต่โดยปกติแล้วหลังการใช้ยาเหน็บริดสีดวงสำหรับผู้ที่มีอาการรุนแรง-ปานกลาง อาการเริ่มดีขึ้นใน 1 สัปดาห์ แต่หลังการเห็บยาไปแล้วอาการริดสีดวงมีความรุนแรงขึ้น หรืออาการไม่บรรเทาลงแนะนำให้ไปพบแพทย์ เพื่อทำการรักษาด้วยวิธีอื่นต่อไป สามารถอ่านบทความเพิ่มเติมต่อที่ 10 วิธีรักษาริดสีดวงแบบธรรมชาติ ด้วยตัวเอง ให้หายเร็ว โดยไม่ผ่าตัด
ยาเหน็บริดสีดวง มีวิธีใช้งานอย่างไร?
หากต้องการใช้ยาเหน็บด้วยตัวเองจะต้องระมัดระวังเรื่องความสะอาดเป็รพิเศษ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ โดยมีข้อปฏิบัติดังนี้
- ควรล้างมือให้สะอาดก่อนทุกครั้ง
- หากยาเหน็บมีลักษณะนิมไม่เป็นทรง ให้แช่เย็นก่อนใช้ เพื่อให้ยาแข็งตัวและง่ายต่อการสอดใส่
- นอนตะแคงข้าง ขาล่างเหยียดตรงและขาด้านบนให้งอเข้าจนชิดกับอก
- จากนั้นสอดยาเข้าไปและใช้นิ้วชี้ค่อยๆ ดันยาให้ได้ลึกที่สุด
- นอนท่าเดิมทิ้งไว้ประมาณ 10-15 นาที แล้วค่อยๆ ลุกออก เพื่อให้ยาละลายและดูดซึมได้ดี
- ล้างมือให้สะอาดหลังใช้ยา
การใช้ยาเหน็บริดสีดวงเจ็บไหม
โดยส่วนใหญ่คนที่เป็นริดสีดวงทวาร จะมีแผลรอบรูทวาร ทำให้ในขณะที่เหน็บยาอาจจะรู้สึกเจ็บบ้าง แต่ตัวยาที่อยู่ในรูปแบบขี้ผึ้ง จะมีความหล่อลื่นทำให้สอดได้ง่ายและช่วยลดความเจ็บปวดลงได้
ยาเหน็บริดสีดวงมียี่ห้อไหนบ้าง?
ในปัจจุบันมียาเหน็บที่มักเห็นตามร้านขายยาอยู่ 2 ยี่ห้อได้แก่
- Doproct มีส่วนประกอบสำคัญคือ Hydrocortisone เป็นยาสเตียรอยด์ ช่วยลดอาการคัน, Zinc Oxide ช่วยลดการละคายเคือง และ Benzocaine เป็นยาชาเฉพาะที่ช่วยลดอาการปวด
- Proctosedyl มีส่วนประกอบสำคัญคือ Hydrocortisone เป็นยาสเตียรอยด์ ช่วยลดอาการคัน และ Cinchocaine HCL เป็นยาชาเฉพาะจุด ช่วยลดอาการเจ็บปวดของริดสีดวง
ยาเหน็บริดสีดวงสามารถใช้ร่วมกับยาทาได้ไหม
การใช้ยาเหน็บริดสีดวงสามารถใช้ร่วมกับยาทาริดสีดวงได้ เนื่องจากยาทั้ง 2 รูปแบบออกฤทธิ์คนละตำแหน่ง โดยยาเหน็บริดสีดวงจะมีการออกฤทธิ์รักษาอาการอักเสบภายในรูทวาร ส่วนยาทาจะช่วยลดอาการอักเสบภายนอกทวาร ดังนั้นการใช้ยาทั้ง 2 รูปแบบร่วมกัน จะทำให้ประสิทธิภาพของการรักษาดียิ่งขึ้น
ยาเหน็บริดสีดวง ราคา เท่าไหร่?
ยาเหน็บสำหรับรักษาริดสีดวงแต่ละยี่ห้องจะมีราคาไม่เท่ากัน โดยมีราคาประมาณกล่องละ 50-300 บาท ซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป แต่การใช้ยาเหน็บจะเหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการปวดปานกลางเท่านั้น ไม่เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการปวดรุนแรง
ยาเหน็บริดสีดวงหาซื้อได้จากที่ไหน
ยาเหน็บริดสีดวงสามารถหาซื้อได้จากร้านขายาชั้นนำ แนะนำให้แจ้งอาการอย่างละเอียด เพื่อเป็นข้อมูลให้เภสัชกร สามารถเลือกยาที่เหมาะสมกับอาการได้ เช่นมีอาการเจ็บไหม มีเลือดไหลหรือไม่ ซึ่งการใช้ยาก็จะแตกต่างกันไป
ข้อควรระวังในการใช้ยาเหน็บริดสีดวง?
- ไม่ควรใช้ร่วมกับผู้ที่รับประทานยาละลายลิ่มเลือด ยาต้านเศร้ากลุ่ม MAOI ยาแก้ไอ ยาแก้ปวด หรือ วิตามิน อาหารเสริม สมุนไพรต่างๆ
- หากมีโรคประจำตัวควรแจ้งแพทย์ให้ทราบก่อนทุกครั้ง
- ไม่ควรใช้ยาเหน็บริดสีดวงติดต่อกันเป็นเวลานานเพราะอาจทำให้ ผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์
- ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ในระหว่างการใช้ยาเหน็บริดสีดวง เพื่อป้องกันภาวะเลือดออกในช่องท้อง
คำเตือนสำหรับยาเหน็บริดสีดวง ไม่เหมาะกับคนกลุ่มใด?
เนื่องจากยาเหน็บริดสีดวงมีส่วนประกอบของสเตียรอยด์ที่อาจส่งผลข้างเคียงต่อคนบางกลุ่มได้ เช่น
- ไม่เหมาะกับผู้ที่ตั้งครรภ์และผู้ที่ให้นมบุตรเพราะอาจเป็นอันตรายต่อทารกได้
- ไม่เหมาะกับผู้ที่แพ้ยากลุ่มสเตียรอยด์ แพ้ยาชนิดอื่นเช่นยาระงับความรู้สึก ห้ามใช้ยาเหน็บริดสีดวงที่ส่วนประกอบของตัวยาที่แพ้
- ไม่เหมาะกับผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน, โรคหัวใจโรคความดันโลหิตสูงและโรคไทรอยด์เป็นพิษ
- ไม่เหมาะกับผู้ที่รับประทานยาละลายลิ่มเลือดอยู่บ่อยครั้ง
- ไม่เหมาะกับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 12 ปี (ควรได้รับ คำปรึกษาจากแพทย์ก่อนทุกครั้ง)
อ่านบทความเพิ่มเติม : คนท้องเป็นริดสีดวง รักษาอย่างไร? ได้ที่นี่
การเก็บรักษายาเหน็บริดสีดวง?
เพื่อให้ประสิทธิภาพของตัวยาไม่ลดลง ควรเก็บไว้ในที่ร่ม ห่างจากแสงแดด หรือเก็บไว้ในตู้เย็นที่มีอุณหภูมิ 2-8 องศา (แต่ห้ามเก็บไว้ในช่องฟรีซโดยเด็ดขาด)
สรุป
เมื่อมีอาการของโรคริดสีดวงทวาร ควรได้รับการรักษาตั้งแต่ในระยะเริ่มต้น เพราะหากปล่อยทิ้งไว้ริดสีดวงอาจมีความรุนแรง จะทำให้ต้องรักษาด้วยการผ่าตัด และสำหรับใครที่กำลังมีอาการของริดสีดวงและต้องการรักษาด้วยยาเหน็บ หรือรักษาด้วยการทานยาริดสีดวงสามารถปรึกษาได้ที่ Line: @andoridzy หรือ 094-496-5474
บทความโดย
พทป. ธีรดี ดวงวาณิชย์
แพทย์แผนไทยประยุกต์ สมุนไพรไทยเพื่อการรักษาตามตำรับ
